Diyak (Diac) Nedir?

Diyak; yarı iletken özelliğe sahip, iki uçlu ve dört bölgeli bir elektronik devre elemanıdır.Yapı olarak diyoda benzer. Diyot iki bölgeli bir yarıiletken elemandır ve diyak ise birbirine tersbağlanmış iki adet paralel diyot gibidir.

Diyak bölgesi olarak bahsettiğim dört bölgeli kısım ise yarı iletkenin katkılanma bölgeleridir.Yapısı ve sembolü şekilde gösterilmiştir. Diyakçalıştırıldığında T1 pozitif ise akım T1’den T2’yedoğru akar, eğer T2 pozitif ise akım T2’den T1 yönüne doğru akar.Yani diyak her iki yönde de iletime geçebilen bir yarı iletken elemandır. Diyotlarda iletime geçme gerilimi yaklaşık 0,6 yada 0,7 V kadardır fakat diyak’da iletime geçme gerilimi üretildiği amaca göre değişir.Genelde piyasada diyak’ın 20V ile 50V arasında bir iletime geçme gerilimi vardır.

Bu yarı iletken eleman üzerinden akım akması için belli şartların sağlanması gerekmektedir. Diyak’ın gerilim akım grafiği şekilde görüldüğü gibidir. Akım akması, Vt1t2 geriliminin pozitif ve negatif değerlerinde devrilme gerilimi V(B0) ‘ı geçtikten sonra oluşur. Gerçekte bu değerigeçmeden de küçük bir akım akıtır, buna kaçak akım denir ve ihmal edilebilir düzeydedir.

Şekilden de görüldüğü gibi diyak uçlarına uygulanan gerilim, V(B0) ‘ı geçtikten sonra hızlaartmaktadır. Dikkat edilirse diyak uçlarına uygulanan gerilim, V(B0) ‘ı geçtikten sonra bir miktar azalmaktadır. Endüstride kullanılan diyak’larda bu azalma yaklaşık olarak %20 civarındadır. Diyak’la ilgili datasheet e, verilen link aracılığıyla ulaşıp değerlendirmelerdebulunabilirsiniz. Diyak’ın yapısı, şekli ve boyutları gibi özellikleri öğrenebilirsiniz.

 

Diyakların birçok kullanım alanı vardır; bunlardan bazıları: Triyak ile gerçekleştirilen düzenlerin tetikleme devrelerinde, bir elektrikışık kaynağını dim etmede yani parlaklığınıayarlamada, ısı kontrol sistemlerinde, motorkontrol sistemlerinde kullanılır. Bu saydığım birçok sistem bir başka yarı iletken eleman olan triyak ile düzenlenirken, triyakların tetiklenmesinde diyak’lar kullanılır.